Tytuł: Kiedy 50, a kiedy 100% za nadgodziny? Nowe przepisy, realne przykłady i jak nie dać się zaskoczyć pracodawcy
Autor: Marta Zielińska
Data publikacji: 24 października 2025
Data ostatniej aktualizacji: 24 października 2025
Nowelizacja Kodeksu pracy z 2025 roku ponownie zwróciła uwagę na temat wynagrodzeń za nadgodziny – szczególnie na, to kiedy przysługuje 50%, a kiedy 100% dodatku do pensji. W praktyce wielu pracowników wciąż nie wie, jak liczyć nadgodziny i w jakich sytuacjach pracodawca może zaproponować odbiór czasu wolnego zamiast dodatkowej zapłaty.
W tym artykule przedstawiamy najważniejsze zmiany w przepisach, pokazujemy przykłady z codziennej pracy i tłumaczymy, jak chronić swoje prawa w 2025 roku.
Z tego artykułu dowiesz się m.in.:
- kiedy dokładnie przysługuje dodatek 50%, a kiedy 100% za nadgodziny,
- jak liczyć godziny nadliczbowe po zmianie przepisów,
- jakie błędy popełniają pracownicy przy ewidencji czasu pracy,
- jak wygląda sytuacja w weekendy i w pracy zmianowej,
- jakie są najnowsze orzeczenia i interpretacje Państwowej Inspekcji Pracy.
Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej o swoich prawach i obowiązkach w 2025 roku…
Spis treści
- Czym są nadgodziny według Kodeksu pracy 2025
- Kiedy przysługuje 50% dodatek za nadgodziny
- Kiedy przysługuje 100% dodatek za nadgodziny
- Nowe przepisy od 2025 roku – co się zmieniło
- Jak liczyć nadgodziny – praktyczne przykłady
- Czas wolny zamiast dodatku – kiedy to się opłaca
- Najczęstsze błędy pracowników i pracodawców
- Stanowisko PIP i sądów pracy
- Podsumowanie: jak zadbać o swoje prawa
Czym są nadgodziny według Kodeksu pracy 2025
Nadgodziny, czyli godziny nadliczbowe, to czas pracy przekraczający dobową lub tygodniową normę pracy określoną w umowie lub przepisach. W polskim prawie jest to najczęściej 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo w przeciętnym, pięciodniowym tygodniu pracy.
Według aktualnego Kodeksu pracy, pracodawca może zlecić pracownikowi nadgodziny tylko w określonych przypadkach – gdy występuje:
- szczególna potrzeba pracodawcy,
- akcja ratownicza lub sytuacja zagrożenia życia i mienia,
- konieczność zabezpieczenia ciągłości produkcji lub usług.
Warto pamiętać, że praca w nadgodzinach powinna być uzasadniona i ewidencjonowana, a pracownik musi mieć możliwość zapoznania się z liczbą przepracowanych godzin nadliczbowych.
Kiedy przysługuje 50% dodatek za nadgodziny
Dodatek 50% do wynagrodzenia przysługuje pracownikowi w sytuacji, gdy:
- pracuje w godzinach nadliczbowych w dniu roboczym,
- przekroczy dobowy wymiar pracy (np. pracuje 10 godzin zamiast 8),
- praca nie przypada na niedzielę, święto ani noc.
W praktyce, jeśli pracownik biurowy kończy pracę o 17:00, ale zostaje do 19:00 z powodu nagłej potrzeby, powinien otrzymać dodatek 50% za dwie godziny nadliczbowe.
Dla wielu pracowników to standardowa sytuacja, jednak często mylona z przypadkami, w których przysługuje 100%.
Kiedy przysługuje 100% dodatek za nadgodziny
Pełen, 100% dodatek, obowiązuje w sytuacjach bardziej wyjątkowych, a więc gdy praca jest wykonywana:
- w nocy,
- w niedzielę lub święto, które nie jest dniem pracy zgodnie z harmonogramem,
- w dniu wolnym udzielonym w zamian za pracę w niedzielę lub święto,
- po przekroczeniu średniotygodniowej normy czasu pracy.
Oznacza to, że osoba, która pracuje np. w sklepie lub zakładzie produkcyjnym w niedzielę, mimo że zwykle ma wtedy wolne, powinna otrzymać wynagrodzenie powiększone o 100% dodatku za każdą godzinę.
Nowe przepisy od 2025 roku – co się zmieniło
Od stycznia 2025 roku weszły w życie zmiany doprecyzowujące zasady rekompensowania pracy w godzinach nadliczbowych. Kluczowe nowości to:
- obowiązek dokładnego ewidencjonowania nadgodzin również w systemach zadaniowych,
- możliwość automatycznego naliczania dodatków w elektronicznych kartach czasu pracy,
- jasne rozgraniczenie między odbieraniem czasu wolnego a dodatkiem finansowym – z preferencją dla formy finansowej, jeśli pracownik nie wyrazi zgody na odbiór czasu,
- wyższe sankcje dla pracodawców, którzy nie wypłacają dodatków w terminie (do 30 000 zł grzywny).
Jak liczyć nadgodziny – praktyczne przykłady
Przykład 1:
Anna pracuje w biurze od poniedziałku do piątku po 8 godzin dziennie. W środę została dłużej o 3 godziny, kończąc o 19:00.
➡ Dodatek 50% za 3 godziny nadliczbowe.
Przykład 2:
Marek, pracownik magazynu, pracował w sobotę, mimo że jego harmonogram nie przewidywał pracy w weekend.
➡ 100% dodatek za wszystkie godziny sobotnie.
Przykład 3:
Kierowca TIR-a przekroczył tygodniowy limit godzin, choć dziennie nie pracował dłużej niż 8 godzin.
➡ 100% dodatek za przekroczenie normy średniotygodniowej.
Czas wolny zamiast dodatku – kiedy to się opłaca
Zgodnie z art. 151² Kodeksu pracy, pracownik może otrzymać czas wolny zamiast dodatku pieniężnego.
Wyróżnia się dwa przypadki:
- Na wniosek pracownika – odbiór 1 godziny wolnego za 1 nadgodzinę.
- Z inicjatywy pracodawcy – odbiór 1,5 godziny wolnego za każdą nadgodzinę.
W praktyce często bardziej opłaca się odebrać wynagrodzenie, ponieważ w przypadku braku możliwości odbioru czasu wolnego w tym samym okresie rozliczeniowym, nadgodziny mogą przepaść.
Najczęstsze błędy pracowników i pracodawców
W praktyce inspektorzy pracy zauważają kilka powtarzających się błędów:
- brak formalnego zlecenia nadgodzin – pracownik „zostaje po godzinach” bez polecenia,
- rozliczanie nadgodzin w formie premii, co jest niezgodne z prawem,
- niewłaściwe naliczanie dodatków w systemie równoważnym,
- brak zgody pracownika na zamianę dodatku na czas wolny.
Warto pamiętać, że nawet jeśli nadgodziny nie zostały formalnie zlecone, a pracodawca wiedział o ich wykonywaniu i je tolerował, pracownik ma prawo do pełnego wynagrodzenia.
Stanowisko PIP i sądów pracy
Państwowa Inspekcja Pracy w najnowszych interpretacjach (2025) podkreśla, że:
„Każdy czas pracy wykonywany ponad ustalony wymiar, jeśli jest faktycznie wykonywany za wiedzą i w interesie pracodawcy, należy traktować jako nadgodziny.”
Z kolei sądy pracy coraz częściej stają po stronie pracowników, przyznając im roszczenia o wypłatę zaległych dodatków nawet do 3 lat wstecz.
Podsumowanie: jak zadbać o swoje prawa
Praca w nadgodzinach to częsta praktyka w wielu branżach, ale nie zawsze uczciwie rozliczana. Dlatego warto pamiętać:
- żądaj potwierdzenia liczby przepracowanych godzin,
- nie zgadzaj się na „odbiór czasu” bez Twojej inicjatywy,
- sprawdzaj listy płac i rozliczenia miesięczne,
- w razie wątpliwości – skontaktuj się z Państwową Inspekcją Pracy.
W 2025 roku przepisy są bardziej przejrzyste niż kiedykolwiek, ale tylko świadomy pracownik jest w stanie skutecznie egzekwować swoje prawa.
Dodaj komentarz